Żubr białowieski należy do linii nizinnej (Bison bonasus). Ciężar dorosłych samców waha się od 440 do 920 kg. Wysokość w kłębie dochodzi do 188 cm. U byków cechą szczególnie charakterystyczną jest dysproporcja pomiędzy potężnym przodem a stosunkowo nikłym zadem. Krowy są mniejsze, ich ciężar waha się od 320 do 640 kg, mają mniej rozbudowany przód ciała. Ciało żubra pokrywa płowo-brunatna sierść, doskonale stapiająca się z otoczeniem. Przód ciała pokrywają dłuższe włosy, które na dolnej części szyi tworzą tzw. brodę. Włosy porastające zad są krótkie. Na głowie żubrów obu płci znajdują się wysoko osadzone rogi. Końce rogów dorosłych samic zaginają się do środka silniej niż u byków. Cielęta mają przy urodzeniu sierść o odcieniu rudawym, są niewielkie – ważą od 16 kg do 35 kg.

Po II wojnie światowej Puszcza Białowieska została podzielona granica państwową. W polskiej części położone były rezerwaty hodowlane z ocalałymi 17 żubrami. Pomyślny rozwój hodowli pozwolił na powrót żubra do natury. Pierwsze dwa żubry opuściły rezerwat w 1952 roku. Rozwój populacji postępował intensywnie do początku lat siedemdziesiątych. W 1971 roku przekroczyła 200 osobników. W tym roku rozpoczęto regulację liczebności stada. Żubry odławiano i wywożono do innych ośrodków hodowlanych.

W polskiej części Puszczy Białowieskiej maksymalny stan populacja żubrów osiągnęła w z roku – 402 sztuki. Jest to największa populacja wolnożyjących żubrów na świecie.

© fot. Rafał Kowalczyk

Restytucja żubra odniosła sukces. Jednak istnieją nadal poważne zagrożenia żubrów, wynikające głównie z jego struktury genetycznej, braku odpowiedniej przestrzeni życiowej oraz sposobów zarządzania populacją. Ryzyko wyginięcia gatunku jest nadal wysokie. Jedną z inicjatyw zmierzających do jeszcze skuteczniejszej ochrony żubra jest Program Żubr, w którym biorą udział Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży, Białowieski Park Narodowy, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku oraz Fundacja Zielone Płuca Polski. Celem Programu jest opracowanie i wdrożenie nowoczesnego systemu zarządzania populacją żubra oraz promowanie zrównoważonego rozwoju regionu Puszczy Białowieskiej w oparciu o jego walory przyrodnicze i kulturowe. W ten sposób żubr pomaga chronić całą Puszczę Białowieską.


Opracowano na podstawie:
1. Z. Krasiński, Żubr Puszcz Imperator, Białowieski Park Narodowy, Białowieża, 1999
2. Z. Pucek, Historia zagłady i restytucji żubrów [w:] Eseje o ssakach Puszczy Białowieskiej, Zakład Badania Ssaków PAN, Białowieża 2004

Więcej informacji o żubrach:
www.zubry.com
www.oep.neostrada.pl
www.zbs.bialowieza.pl/zubr
www.wiem.onet.pl/wiem/00be98.html
www.zubry.com.pl